کم‌خونی وضعیتی است که در آن تعداد یا اندازه گلبول‌های قرمز و یا مقدار هموگلوبین موجود در خون کاهش یافته و تبادل اکسیژن و دی‌اکسیدکربن بین خون و سلول‌هادچار اختلال می‌شود. از علل ایجادکننده کم‌خونی می‌توان کمبودهای تغذیه‌ای، خونریزی، ناهنجاری‌های ژنتیکی، بیماری‌های مزمن و یا مسمومیت‌های دارویی را نام برد. منظور از کم‌خونی‌های تغذیه ای کم‌خونی‌هایی است که در اثر دریافت ناکافی مواد مغذی ایجاد می‌شوند

.
از مهم‌ترین مواد مغذی جهت خون‌سازی که کمبود آن‌ها موجب بروز کم‌خونی می‌شود می‌توان به آهن،‌ ویتامین ب 12 و اسیدفولیک اشاره کرد. از بین آن‌ها کم‌خونی ناشی از فقر آهن یکی از شایع‌ترین کم‌خونی‌های تغذیه‌ای است.

کم‌خونی ناشی از فقر آهن
فقر آهن یکی از شایع‌ترین اختلالات تغذیه‌ای در کشورهای در حال توسعه و مهم‌ترین علت کم‌خونی تغذیه ای در کودکان و زنان در سنین باروری است که با ایجاد گلبول‌های قرمز کوچک و کاهش میزان هموگلوبین مشخص می‌شود که این بیماری سبب اتلاف منابع و مراقبت‌های بهداشتی، کاهش بهره‌وری در اثر افزایش میزان مرگ و میر ابتلا به بیماری در مادران و کودکان و بالاخره کاهش ظرفیت جسمی‌ و روانی در بخش بزرگی از جامعه می‌شود.

میزان نیاز به آهن
میزان نیاز به آهن براساس سن، جنس و وضعیت فیزیولوژیکی افراد متفاوت است. مثلا زنان باردار به علت افزایش حجم خون، رشد جنین و جفت و سایر بافت‌ها به آهن بیشتری نیاز دارند. به همین دلیل بیش از سایرین در معرض خطر کم‌خونی قرار دارند. در شیرخواران در صورت سلامت مادران، میزان آهن موجود در شیر مادر برای 6ـ4 ماه اول زندگی کافی است. ولی در مورد نوزادانی که با وزن کم متولد می‌شوند، ذخایر آهن کم بوده و باید از 3 ماهگی آهن اضافی به صورت قطره خوراکی خورانده شود. همچنین بستن پیش از موقع بند ناف نیز به این دلیل که نوزاد را از یک سوم کل خونش محروم می‌کند، خطر فقر آهن را افزایش می‌دهد.

دلایل فقر آهن
دلایل گوناگونی برای کمبود آهن وجود دارد که از آن جمله می‌توان به علل زیر اشاره کرد
1 ـ دریافت ناکافی آهن به دلیل رژیم غذایی مورد استفاده که در آن آهن کمی ‌وجود دارد، مانند بعضی از رژیم‌های گیاه خواری.
2 ـ جذب ناکافی آهن در اثر اسهال، کاهش ترشح اسید معده، مشکلات گوارشی یا تداخلات دارویی و داروهایی مثل کلستیرامین، سایمتیدین، پانکراتین، رانیتیدین و تتراسایکلین.
3 ـ افزایش نیاز به آهن برای افزایش حجم خون در دوران نوزادی، نوجوانی، بارداری و شیردهی.
4 ـ خون‌ریزی زیاد در دوران عادت ماهانه و یا در اثر جراحات یا ناشی از همورویید (بواسیر) یا بیماری‌های بدخیم و انگل‌ها. کمبود آهن در مردان بزرگسال معمولا در اثر از دست دادن خون است.

علایم کم‌خونی ناشی از فقر آهن
بعضی از علایم کم‌خونی فقر آهن عبارتند از:
رنگ پریدگی پوست، زبان و مخاط داخل لب و پلک چشم‌ها، خستگی زودرس، سرگیجه و سردرد، خواب رفتن و سوزن سوزن شدن دست و پاها، حالت تهوع و در کم‌خونی شدید گود شدن روی ناخن(ناخن قاشقی).

درمان کم‌خونی ناشی از فقر آهن
برای درمان کم‌خونی از چند روش استفاده می‌شود که بهترین و کم‌خطرترین آن‌ها استفاده از مکمل‌های خوراکی است. درمان با نمک‌های ساده آهن مثل سولفات فروی خوراکی کاملا موثر بوده و به شکل قرص، کپسول یا مایع است و باید مصرف آن‌ها تا چندین ماه ادامه یابد.
چنانکه این قرص‌ها با معده خالی مصرف شوند جذب آن‌ها بهتر و بیشتر صورت می‌گیرد، ولی در این حالت سبب تحریک معده و بروز مشکلات گوارشی می‌شوند. عوارض گوارشی ناشی از مصرف آهن نظیر تهوع، دل پیچه، سوزش قلب، اسهال یا یبوست را می‌توان به حداقل رساند، به شرطی که آهن را با میزان بسیار کم مصرف کرده و به تدریج به میزان آن افزوده تا به حد مورد نیاز بدن برسد. بهتر است قرص آهن در آخر شب قبل از خواب استفاده شود تا عوارض ناشی از آن کاهش یابند.
ویتامینC جذب آهن را افزایش می‌دهد. به همین دلیل معمولا مصرف ویتامین C به همراه آهن پیشنهاد می‌شود. علاوه بر درمان دارویی باید به میزان آهن قابل جذب در غذا نیز توجه کرد. جذب آهن غذا اغلب تحت تاثیر شکل آهن موجود در آن می‌باشد. آهن موجود در پروتئین‌های حیوانی مانند گوشت گاو، ماهی، پرندگان (آهن هم) بیشتر جذب می‌شود، در حالی که جذب آهن پروتئین‌های گیاهی مانند سبزی‌ها و میوه‌ها (آهن غیرهم) کمتر می‌باشد. باید توجه داشت که ویتامینC جذب آهن سبزی‌ها و میوه‌ها (آهن غیرهم) را بیشتر می‌کند. مصرف چای همراه یا بلافاصله بعد از غذا می‌تواند جذب آهن را تاحدصفر تا پنج درصد کاهش دهد.
قهوه، تخم‌مرغ، شیر و لبنیات، نان گندم، حبوبات (حاوی اسید فیتیک) و فیبرهای غذایی جذب آهن را به علت تشکیل کمپلکس‌های نامحلول کاهش می‌دهند. بنابراین فرآورده‌های حاوی آهن، طی یک ساعت قبل یا دو ساعت بعد از مصرف هر یک از این مواد نباید مصرف شود.

منابع غذایی آهن دار
منابع غذایی آهن‌دار عبارتند از جگر، قلوه، گوشت قرمز، ماهی، زرده تخم‌مرغ، سبزی‌های دارای برگ سبز تیره مانند جعفری، اسفناج و حبوبات، مثل عدس و لوبیا همچنین میوه‌های خشک (برگه‌ها) بخصوص برگه زردآلو و دانه‌های روغنی و تخمه گل آفتابگردان.

عوامل افزایش دهنده جذب آهن و منابع غذایی آن‌ها
اسید سیتریک و اسید اسکوربیک یا ویتامین ث که در آلو، خربزه، ریواس، انبه، گلابی، طالبی، گل کلم، سبزی‌ها، آب پرتقال، لیمو شیرین، لیمو ترش، سیب و آناناس وجود دارند می‌توانند عوامل افزایش دهنده جذب آهن در بدن باشند.
اسید مالیک و اسید تارتاریک که در هویج، سیب زمینی، چغندر، کدوتنبل، گوجه فرنگی، کلم پیچ و شلغم موجود است نیز سبب افزایش جذب آهن می‌شوند.
محصولات تخمیری مثل سس سویا نیز در این دسته از عوامل گنجانده می‌شود.

نکته: بدن مردان حدود 4 گرم و بدن زنان حدود 3 گرم آهن دارد (به ازای هر کیلوگرم وزن 36-60 میلی گرم آهن).2/3 این مقدار آهن در هموگلوبین و میوگلوبین موجود بوده و مابقی در کبد(بصورت فریتین و هموسیدرین)، مغز استخوان و طحال ذخیره میشوند.
نکته:بدن آهن را بازیافت میکند.هنگامی که گلبولهای قرمز عمرشان به پایان میرسد، آهن آنها به مغز استخوان بازگردانده شده تا مجددا در ساخت گویچه های سرخ مصرف گردند.
نکته:طول عمر متوسط گلبولهای قرمز 120 روز میباشد.

توصیه‌های کلی زیر را به کار ببندید
استفاده از غذاهایی که غنی از آهن می‌باشند.
استفاده از منابع غذایی حاوی ویتامین ث هر وعده غذایی جهت جذب بهتر آهن (مثل پرتقال، گریب‌فروت، گوجه فرنگی، کلم، توت فرنگی، فلفل سبز، لیمو ترش)
گنجاندن گوشت قرمز، ماهی یا مرغ در برنامه غذایی.
پرهیز از مصرف چای یا قهوه همراه یا بلافاصله بعد از غذا.
برطرف کردن مشکلات گوارشی و یبوست.
تصحیح عادات غذایی غلط (مثل مصرف مواد غیر خوراکی مانند خاک، یخ) که خود از علایم کم خونی فقر آهن می باشند.
استفاده از نانهایی که از خمیر ورآمده تهیه شده‌اند.
استفاده از خشکبار مثل توت خشک، برگه آلو، انجیر خشک و کشمش که منابع خوبی از آهن هستند.
استفاده از غلات و حبوبات جوانه زده.
شست و شو و ضد عفونی کردن سبزی‌هایی که استفاده می‌کنید.
شستن کامل دستها با آب و صابون قبل از تهیه و مصرف غذا و پس از هر بار اجابت مزاج
مصرف روزانه یک قرص آهن از پایان ماه چهارم بارداری تا سه ماه پس از زایمان در زنان باردار.
مصرف قطره آهن همزمان با شروع تغذیه تکمیلی تا پایان 2 سالگی در کودکان.

کم خونی مگالوبلاستیک یا فقر ویتامین
این نوع کم خونی معمولا در اثر کمبود فولیک اسید یا ویتامین B-12 بروز می‌کند. این ویتامین‌ها به بدن در سالم نگهداشتن خون یا سیستم عصبی کمک می‌کنند. در این نوع کم خونی، بدن گلبول‌های قرمز خونی تولید می‌کند که نمی‌توانند اکسیژن را به خوبی تحویل دهند.
قرص‌های مکمل حاوی فولیک اسید می‌توانند این نوع کم خونی را درمان کنند. فولیک اسید را همچنین می‌توان از مصرف دانه‌ها و بنشن‌ها، مرکبات و آب میوه‌ها، سبوس گندم و سایر غلات، سبزیجات برگ پهن و سبز تیره، گوشت طیور، صدف و کبد به دست آورد.
گاهی اوقات ممکن است یک متخصص نتواند تشخیص دهد که علت این بیماری کمبود ویتامین B-12 است. این حالت معمولا در افراد مبتلا به کم خونی وخیم بروز می‌کند که در حقیقت نوعی بیماری خود ایمنی است. عدم دریافت ویتامین B-12 کافی می‌تواند موجب کرخی و بی‌حسی دست‌ها و پاها، مشکلات در راه رفتن، از دست دادن حافظه و مشکلات بینایی شود. نوع درمان بستگی به عامل مولد بیماری دارد، اما به هر حال مصرف ویتامین B-12 ضروری است.

بیماری‌های نهفته
بیماری‌های خاصی وجود دارند که می‌توانند به توانایی بدن در تولید گلبول‌های قرمز خونی آسیب برسانند. برای مثال، افراد مبتلا به بیماری‌های کلیوی به ویژه بیمارانی که دیالیز می‌شوند در معرض ابتلا به کم خونی قرار دارند. کلیه‌های این بیماران قادر به ترشح هورمونهای کافی برای تولید گلبول‌های خونی نبوده و در هنگام دیالیز نیز آهن از دست می‌دهند.

بیماری‌های خونی ارثی
اگر در خانواده سابقه بیماری خونی وجود داشته باشد، احتمال ابتلا به آن در افراد دیگر نیز افزایش می‌یابد. یکی از امراض خونی ارثی کم خونی گلبول‌های داسی شکل است. به جای تولید گلبول‌های قرمز خونی طبیعی که به راحتی درون رگ‌های خونی حرکت می‌کنند، گلبول‌های داسی شکل حرکت سختی داشته و دارای لبه‌های خمیده هستند. این گلبول‌ها نمی‌توانند در رگ‌های خونی ظریف به آسانی حرکت کنند و در نتیجه مسیر رسیدن خون به اعضای بدن را مسدود می‌کنند. بدن گلبول‌های قرمز داسی شکل را نابود می‌کند، اما نمی‌تواند با سرعت کافی انواع طبیعی و سالم جدیدی را تولید کند. این امر موجب بروز کم خونی می‌شود نوع دیگری از کم خونی ارثی تالاسمی است. تالاسمی زمانی بروز می‌کند که بدن ژن‌های ویژه‌ای را از دست می‌دهد و یا ژن‌های غیر طبیعی مختلف از والدین به کودک ارث می‌رسد که به نحوه تولید هموگلوبین تاثیر منفی می‌گذارند.

کم خونی آپلاستیک
نوع نادری از کم خونی است و زمانی بروز می‌کند که بدن به اندازه کافی گلبول قرمز تولید نمی‌کند. از آنجا که این امر بر گلبول‌های سفید نیز تاثیر می‌گذارد، از این خطر بالای بروز عفونت‌ها و خونریزی‌های غیر قابل توقف می‌شود. این حالت دلایل مختلفی دارد که عبارتند از:
الف - روش‌های درمانی سرطان‌ها (پرتودرمانی و شیمی درمانی)
ب- قرار گرفتن در معرض مواد شیمیایی سمی (مانند مواد مورد استفاده در برخی حشره‌کش‌ها، رنگ و پاک کننده‌ها و شوینده‌های خانگی)
پ ـ برخی داروها (مانند داروهای مخصوص درمان روماتیسم مفصلی)
ت- بیماری‌های خود ایمنی (مانند لوپوس)
ث - عفونت‌های ویروسی که بر تراکم استخوانی تاثیر می‌گذارد.
نوع درمان بستگی به میزان حاد بودن کم خونی دارد. این بیماری را می‌توان با تعویض خون، مصرف دارو و یا پیوند مغز استخوان درمان کرد. کم خونی برای پیشرفت در بدن به گذر زمان احتیاج دارد. در آغاز ممکن است هیچ علایمی بروز نکند و یا علایم بیماری بسیار خفیف باشد، اما با پیشرفت بیماری می‌توان شاهد علایمی چون خستگی، ضعف، عدم توانایی در کار و تحصیل، کاهش دمای بدن، پریدگی رنگ پوست، ضربان قلب سریع، کوتاهی تنفس‌ها، درد سینه، سرگیجه، تحریک پذیری، کرخی و سردی دست‌ها و پاها و سردرد بود. تشخیص این بیماری با انجام یک آزمایش خون امکانپذیر است. در صورت مثبت بودن جواب آزمایش و ابتلا به کم خونی انجام آزمایشات دیگری نیز برای تشخیص نوع آن ضروری است. انتخاب نوع درمان کم خونی بستگی به علت بروز آن دارد. برای مثال، نحوه درمان کم خونی گلبول‌های داسی شکل با نحوه درمان کم خونی ناشی از رژیم غذایی فاقد آهن یا فولیک اسید متفاوت است. از این رو برای کشف بهترین روش معالجه باید به متخصص مربوطه مراجعه کرد.

به روش‌های گوناگون، می‌توان مانع از بروز برخی انواع کم خونی شد که مجموعه‌ای از آنها در زیر آمده است؛
1- مصرف غذاهای حاوی آهن زیاد از جمله گوشت قرمز، ماهی، مرغ، تخم‌مرغ، میوه‌های خشک شده، عدس و لوبیا، سبزیجات سبز برگ پهن مانند اسفناج، کلم و یا غله‌های حاوی آهن غنی شده.
2- مصرف مواد خوراکی که جذب آهن را در بدن افزایش می‌دهد مانند آب پرتقال، توت فرنگی، کلم و یا سایر میوه‌ها و سبزیجات حاوی ویتامین C.
3- خودداری از نوشیدن قهوه و چای همراه با وعده‌های غذایی چرا که این نوشیدنی‌ها جذب آهن در بدن را دشوار می‌کند.
4- کلسیم جذب آهن را مشکل می‌کند لذا برای به کار گرفتن بهترین روش برای مصرف کلسیم به میزان مناسب و کافی با پزشک متخصص باید مشورت کرد.
5- اطمینان از مصرف کافی فولیک اسید و ویتامین B-12 در رژیم غذایی.
6- مشاوره با پزشک برای خوردن قرص‌های مکمل آهن چرا که مصرف این قرص بدون مشورت با فرد متخصص صحیح نیست. این قرص‌ها در دو نوع فروس و فریک ارایه می‌شوند. جذب فروس در بدن بهتر صورت می‌گیرد اما اثرات جانبی مانند تهوع، استفراغ و اسهال در پی دارد با این حال این اثرات جانبی را می‌توان با کمک برخی اقدامات کاهش داد، از آن جمله اینکه ابتدا با نیمی از دوز تجویز شده شروع کرد و به تدریج آن را به دوز کامل رساند. قرص را در دوزهای تقسیم شده مصرف کرد. قرص را همراه با غذا مصرف کرد و اگر نوعی از قرص آهن مشکلاتی ایجاد می‌کند با متخصص مربوطه برای مصرف نوع دیگر مشورت کرد.
7- زنانی که باردار نبوده اما در سن بارداری قرار دارند باید هر 5 تا 10 سال یکبار آزمایش کم خونی بدهند. این امر حتی در شرایط سلامت باید صورت گیرد. انجام این آزمایش‌ها باید از زمان نوجوانی آغاز شود.
8- همچنین زنانی که باردار نیستند و در سن بارداری قرار دارند در صورت داشتن علایمی چون عادت ماهانه شدید و طولانی، مصرف آهن کم و یا تشخیص قبلی ابتلا به کم خونی باید هر سال آزمایش خون بدهند. اکثر افراد از طریق یک رژیم غذایی سالم و منظم می‌توانند از غذاهای سرشار از آهن استفاده کنند اما برخی افراد نمی‌تواند آهن کافی بدست آورند که مهمترین این افراد دختران نوجوان و زنان در سن بارداری هستند که یا در هر عادت ماهانه خون زیادی را از دست می‌دهند یا بیش از یک بچه دارند و یا از IUD استفاده می‌کند.کودکان نوپا و زنان باردار نیز در این گروه هستند. این افراد باید به طور دوره‌ای آزمایش کم خونی بدهند و در صورت فقر آهن حتما باید با مشورت پزشک از مکمل‌های آهن استفاده کند که نحوه درمان مشکل آنها بر عهده پزشک است.
کم خونی زمانی بروز می‌ کند که خون فاقد هموگلوبین کافی باشد. هموگلوبین در حمل اکسیژن از ریه‌ها به تمام اندام‌های بدن، به گلبول‌های قرمز خون کمک می ‌کند.

اثرات کم خونی بر روی سیستم گردش خون
ویسکوزیته خون تقریبا بستگی کامل به غلظت گویچه‌های سرخ خون دارد. در آنمی شدید ویسکوزیته ممکن است به جای رقم طبیعی حدود 3 برابر به یک و نیم برابر ویسکوزیته آب سقوط کند. این امر مقاومت در برابر جریان خون را در رگهای محیطی کاهش می‌دهد و لذا مقدار بسیار زیادتری خون نسبت به حالت طبیعی در بافتها جریان پیدا کرده و به قلب باز می‌گردد. هیپوکسی ناشی از کاهش انتقال اکسیژن توسط خون موجب می‌شود که رگهای بافتی گشاد شوند و اجازه دهند که خون باز هم بیشتری به طرف قلب باز گردد و برون‌ده قلبی را افزایش دهد. یکی از اثرات کم خونی شدید ، افزایش شدید بار کاری قلب است

     
      
 بیماری عروق کرونری (CHD) زمانی رخ می دهد که شریان های کرونری قلب توسط رسوب چربی _ آترواسکروز _ تنگ شوند. این حالت سبب ایجاد محدودیت در مقدار خون و اکسیژن لازم قلب می شود خصوصاً در هنگام انجام فعالیت های بدنی که تقاضای ماهیچه قلب به آن دو بیشتر است.
این مقاله دربرگیرنده موارد زیر است: ? نشانه های بیماری قلبی چیست؟ ? تشخیص علائم بیماری ? عوامل بیماری عروق کرونری قلب چیست؟ ? چه افرادی در خطر ابتلا به این بیماری قرار دارند؟
? نشانه های بیماری قلبی چیست:
مهمترین نشانه بیماری عروق کرونری قلب آنژین است. این آنژین در نتیجه نرسیدن اکسیژن کافی به ماهیچه قلب می باشد که خود ناشی از کاهش جریان خون رگ ها است. آنژین همراه با احساس سنگینی، گرفتگی و یا درد در میانه قفسه سینه است که این احساس ممکن است به بازوان، گردن، چانه، صورت، کمر یا شکم کشیده و یا اینکه فقط این اندام را تحت تأثیر قرار دهد. آنژین بیشتر در هنگام فعالیت به سراغ افراد می آید. مثلاً هنگام دویدن برای اتوبوس، هنگام بازی تنیس یا فوتبال و یا هنگام بالا رفتن از پلکان و سربالایی. این آنژین همچنین ممکن است در یک هوای سرد پس از صرف وعده غذایی سنگین و یا هنگامی که فرد دچار استرس است به سراغ او بیاید. آنژین با استراحت بدنی و یا مصرف دارو فروکش می کند.
متأسفانه برای بسیاری از مردم اولین نشانه ای که حاکی از اختلال در عملکرد قلب است، حمله قلبی یا انفارکتوس میوکارد است. این حمله زمانی صورت می گیرد که لخته خون ایجاد شده در شریان های کرونری مانع عبور و رسیدن خون لازم به بخشی از ماهیچه قلب می شود. درد حمله قلبی غالباً شدید بوده و ممکن است با رودل (سوءهاضمه) اشتباه گرفته شود. ضمناً حمله قلبی مانند آنژین با استراحت فعالیت بدنی فروکش نمی کند.
سایر نشانه های این حمله عبارتند از: تعریق، سردردهای خفیف، تهوع و تنگی نفس. این نشانه ها نیز برخلاف آنژین با استراحت تسکین نمی یابند.
? تشخیص علائم بیماری:
داشتن نشانه های زیر ضرورتاً به معنی مبتلا بودن به بیماری عروق کرونری قلب نیست. چرا که این علائم می تواند بی ضرر بوده و یا ناشی از سایر بیماری ها باشند. اما در صورت مشاهده این علائم بهتر است به پزشک مراجعه شود.
تنگی نفس غیرعادی هنگام انجام فعالیت های سبک و در هنگام استراحت.
آنژین، درد قفسه سینه: داشتن احساس سنگینی و گرفتگی در قفسه سینه هنگامی که فرد مشغول فعالیت و یا دچار استرس و هیجان شده است. همچنین این احساس ممکن است به بازوان، گردن، چانه، صورت، کمر یا شکم نیز کشیده شود.
ضربان قلب: داشتن ضربان قلبی سریع و غیرعادی خصوصاً اگر در چندین روز تکرار شود و در هر بار چندین ساعت ادامه پیدا کند.
غش کردن: غش کردن به علت نرسیدن اکسیژن کافی به مغز است که دلایل زیادی نیز برای آن وجود دارد. اگرچه غش کردن همیشه نشانه خطرناکی نیست اما بهتر است پزشک خود را از این وضعیت آگاه کنید.
احتباس مایع بین بافتی که همراه با تورم بافت ها است در اصطلاح پزشکی ادم ((oedema: ادم به تجمع غیرعادی مایع بافت ها مثلاً بافت های مچ و ساق پا، شش ها و شکم گفته می شود. اگرچه این تجمع مثلاً در یک روز گرم کاملاً عادی است ولی تورم حاصله از آن در بافت ها می تواند نشانه ای از اختلال در پمپاژ قلب باشد.
رگه های کبودی در ناخن و اطراف لب ها سیانوزیس Cyanosis)): ظهور این حالت کبودی می تواند به علت کمبود شدید اکسیژن در خون باشد.
خستگی: خستگی نشانه متداولی است که دلایل فراوانی برای آن وجود دارد. مثلاً افسردگی یکی از این دلایل است. ولی در صورت داشتن خستگی غیرعادی خصوصاً زمانی که دلایلش مشخص نیست، باید به پزشک مراجعه کرد.
درد شدید قفسه سینه که در هنگام استراحت ظاهر می شود. این درد همراه با تعریق، سردرد خفیف، تهوع و تنگی نفس است. این درد که بیشتر از ?? دقیقه طول می کشد می تواند حمله ای قلبی باشد. در این هنگام باید فوراً با اورژانس تماس گرفت تا مراقبت های درست به بیمار برسد و آسیب وارده به ماهیچه قلب کمتر شود.
? عوامل بیماری عروق کرونری قلب چیست:
عامل مهم این بیماری آترواسکروز است. آترواسکروز به تراکم رسوب چربی در جداره شریان های تغذیه کننده قلب گفته می شود. این تراکم زمانی به وجود می آید که جداره این شریان ها توسط یک لایه نازک رسوب هلیم مانند (آتروم atheroma) پوشانده شود. آتروم خود نیز از لایه های پرچرب کلسترول و ضایعات سلولی ساخته می شود. لایه های چربی برجستگی هایی را در جداره شریان ها ایجاد می کنند که در اصطلاح به آنها پلاک (plaques) گفته می شود. این پلاک ها با تنگ کردن شریان ها احتمال لخته شدن خون را بیشتر می کنند. پلاک های در حال رشد مانع رسیدن مواد غذایی به جداره شریان ها و سخت شدن این جداره ها (تصلب شرایین) می شوند. با سخت شدن جداره ها فشار خون بالا می رود که خود خطر ابتلا به بیماری عروق کرونری قلب را افزایش می دهد    
بیماری قلبی چیست؟  
 
     
     
 بیماری عروق کرونری (CHD) زمانی رخ می دهد که شریان های کرونری قلب توسط رسوب چربی _ آترواسکروز _ تنگ شوند. این حالت سبب ایجاد محدودیت در مقدار خون و اکسیژن لازم قلب می شود خصوصاً در هنگام انجام فعالیت های بدنی که تقاضای ماهیچه قلب به آن دو بیشتر است.
این مقاله دربرگیرنده موارد زیر است: ? نشانه های بیماری قلبی چیست؟ ? تشخیص علائم بیماری ? عوامل بیماری عروق کرونری قلب چیست؟ ? چه افرادی در خطر ابتلا به این بیماری قرار دارند؟
? نشانه های بیماری قلبی چیست:
مهمترین نشانه بیماری عروق کرونری قلب آنژین است. این آنژین در نتیجه نرسیدن اکسیژن کافی به ماهیچه قلب می باشد که خود ناشی از کاهش جریان خون رگ ها است. آنژین همراه با احساس سنگینی، گرفتگی و یا درد در میانه قفسه سینه است که این احساس ممکن است به بازوان، گردن، چانه، صورت، کمر یا شکم کشیده و یا اینکه فقط این اندام را تحت تأثیر قرار دهد. آنژین بیشتر در هنگام فعالیت به سراغ افراد می آید. مثلاً هنگام دویدن برای اتوبوس، هنگام بازی تنیس یا فوتبال و یا هنگام بالا رفتن از پلکان و سربالایی. این آنژین همچنین ممکن است در یک هوای سرد پس از صرف وعده غذایی سنگین و یا هنگامی که فرد دچار استرس است به سراغ او بیاید. آنژین با استراحت بدنی و یا مصرف دارو فروکش می کند.
متأسفانه برای بسیاری از مردم اولین نشانه ای که حاکی از اختلال در عملکرد قلب است، حمله قلبی یا انفارکتوس میوکارد است. این حمله زمانی صورت می گیرد که لخته خون ایجاد شده در شریان های کرونری مانع عبور و رسیدن خون لازم به بخشی از ماهیچه قلب می شود. درد حمله قلبی غالباً شدید بوده و ممکن است با رودل (سوءهاضمه) اشتباه گرفته شود. ضمناً حمله قلبی مانند آنژین با استراحت فعالیت بدنی فروکش نمی کند.
سایر نشانه های این حمله عبارتند از: تعریق، سردردهای خفیف، تهوع و تنگی نفس. این نشانه ها نیز برخلاف آنژین با استراحت تسکین نمی یابند.
? تشخیص علائم بیماری:
داشتن نشانه های زیر ضرورتاً به معنی مبتلا بودن به بیماری عروق کرونری قلب نیست. چرا که این علائم می تواند بی ضرر بوده و یا ناشی از سایر بیماری ها باشند. اما در صورت مشاهده این علائم بهتر است به پزشک مراجعه شود.
تنگی نفس غیرعادی هنگام انجام فعالیت های سبک و در هنگام استراحت.
آنژین، درد قفسه سینه: داشتن احساس سنگینی و گرفتگی در قفسه سینه هنگامی که فرد مشغول فعالیت و یا دچار استرس و هیجان شده است. همچنین این احساس ممکن است به بازوان، گردن، چانه، صورت، کمر یا شکم نیز کشیده شود.
ضربان قلب: داشتن ضربان قلبی سریع و غیرعادی خصوصاً اگر در چندین روز تکرار شود و در هر بار چندین ساعت ادامه پیدا کند.
غش کردن: غش کردن به علت نرسیدن اکسیژن کافی به مغز است که دلایل زیادی نیز برای آن وجود دارد. اگرچه غش کردن همیشه نشانه خطرناکی نیست اما بهتر است پزشک خود را از این وضعیت آگاه کنید.
احتباس مایع بین بافتی که همراه با تورم بافت ها است در اصطلاح پزشکی ادم ((oedema: ادم به تجمع غیرعادی مایع بافت ها مثلاً بافت های مچ و ساق پا، شش ها و شکم گفته می شود. اگرچه این تجمع مثلاً در یک روز گرم کاملاً عادی است ولی تورم حاصله از آن در بافت ها می تواند نشانه ای از اختلال در پمپاژ قلب باشد.
رگه های کبودی در ناخن و اطراف لب ها سیانوزیس Cyanosis)): ظهور این حالت کبودی می تواند به علت کمبود شدید اکسیژن در خون باشد.
خستگی: خستگی نشانه متداولی است که دلایل فراوانی برای آن وجود دارد. مثلاً افسردگی یکی از این دلایل است. ولی در صورت داشتن خستگی غیرعادی خصوصاً زمانی که دلایلش مشخص نیست، باید به پزشک مراجعه کرد.
درد شدید قفسه سینه که در هنگام استراحت ظاهر می شود. این درد همراه با تعریق، سردرد خفیف، تهوع و تنگی نفس است. این درد که بیشتر از ?? دقیقه طول می کشد می تواند حمله ای قلبی باشد. در این هنگام باید فوراً با اورژانس تماس گرفت تا مراقبت های درست به بیمار برسد و آسیب وارده به ماهیچه قلب کمتر شود.
? عوامل بیماری عروق کرونری قلب چیست:
عامل مهم این بیماری آترواسکروز است. آترواسکروز به تراکم رسوب چربی در جداره شریان های تغذیه کننده قلب گفته می شود. این تراکم زمانی به وجود می آید که جداره این شریان ها توسط یک لایه نازک رسوب هلیم مانند (آتروم atheroma) پوشانده شود. آتروم خود نیز از لایه های پرچرب کلسترول و ضایعات سلولی ساخته می شود. لایه های چربی برجستگی هایی را در جداره شریان ها ایجاد می کنند که در اصطلاح به آنها پلاک (plaques) گفته می شود. این پلاک ها با تنگ کردن شریان ها احتمال لخته شدن خون را بیشتر می کنند. پلاک های در حال رشد مانع رسیدن مواد غذایی به جداره شریان ها و سخت شدن این جداره ها (تصلب شرایین) می شوند. با سخت شدن جداره ها فشار خون بالا می رود که خود خطر ابتلا به بیماری عروق کرونری قلب را افزایش می دهد